THE ETERNAL RETURN
residentie Mimar Sinan Universtity: 26 maart - 15 april 2017 - In het kader van 0032 werd Clément Layes uitgenodigd door Mimarsinan University in Istanbul, Turkije, om een workshop te geven rond zijn voorstelling The Eternal Return.
Medemens! Uw hele leven zal, net als een zandloper, voortdurend omgekeerd worden en nooit leeglopen,
-‐ een lange minuut zal verstrijken totdat al die omstandigheden waaruit u bent geëvolueerd,
terugkeren in het rad van het kosmische proces.
In “The Eternal Return” gebruiken Clément Layes en een groep medewerkers het instrument van het theater om de verschillende collectieve en individuele ritmes die ons leven beheersen uit te beelden. Daarbij is de opzet van de voorstelling te verkennen hoe we onze individuele en collectieve identiteit bepalen en handhaven door het creëren van ritmische vertellingen en hoe we, tijdens het creëren van die vertellingen of refreinen, altijd afhankelijk zijn van andere personen, dingen of ritmen. Als zodanig probeert het eeuwige refrein het fragiele en onophoudelijke polyritmische proces bloot te leggen dat ten grondslag ligt aan onze subjectieve, objectieve en collectieve tijdelijkheden.
Hiertoe zal “The Eternal Return” werken met herhaling en accumulatie: herhaling van beweging en accumulatie van mensen. Tijdens de voorstelling zullen vijftien mensen één voor één een kleine kamer binnenkomen. Elke persoon zal zijn of haar eigen gedrag hebben. Eenmaal ze zijn binnengekomen, zal elke persoon blijven en zijn of haar sequentie herhalen. Naarmate het aantal personen toeneemt en een menigte vormt, zullen deze repetitieve handelingen zich met elkaar beginnen te verstrengelen en syncoperen, waardoor een veelheid van mogelijke tijdelijkheden en individualiteiten ontstaat. Hier wordt de aandacht van het publiek verlegd van de performers zelf en hun handelingen naar de ritmische relaties die zich tussen de performers ontvouwen.
De idee van de eeuwige terugkeer speelt een centrale rol in het werk van de Duitse filosoof Friedrich Nietzsche. Volgens Nietzsche kan de idee van de eeuwige terugkeer angstaanjagend en verlammend zijn, maar kan ze tevens bron zijn van eeuwige gelukzaligheid als we dit lot aanvaarden en zelfs omarmen en we elk moment leven alsof we het eindeloos zouden willen herhalen. Met “The Eternal Return” willen we aanzetten tot voortdurend nadenken over deze idee. We stellen voor om de modernistische obsessie met snelheid, nieuwigheid en uitvinding – waar “stilstaan gelijk is aan achteruitgaan” – los te laten en te zoeken naar het nieuwe in het repetitieve: het nieuwe dat komt door de repetitieve patronen waarin we verankerd zitten, patronen van actie, gedrag, politiek te begrijpen; het nieuwe dat komt door het erkennen van de herhaling. Op die manier bieden we een tijdelijkheid aan die niet begrepen wordt als een rechte lijn, maar eerder als een constant proces van herhaling. ”Alles wat recht is, is een leugen”, mompelde de dwerg minachtend. “Alle waarheid is krom, de tijd zelf is een cirkel.” 1
“The Eternal Return” gaat op 5 oktober 2017 in première in de Sophiensæle van Berlijn met vijftien plaatselijke artiesten op het podium. Een kernteam van zeven performers zal op tournee gaan en acht plaatselijke performers uitnodigen om hen te vergezellen: na een korte workshop en repetitieperiode van vijf dagen wordt een individuele versie van de choreografie opgevoerd.
Net zoals het moment van herhaling nooit hetzelfde blijft, verandert “The Eternal Return” voortdurend van vorm en wordt verder gevoed door de verschillende contexten waarin ze wordt opgevoerd.
1.Friedrich Nietzsche, Thus Spoke Zarathustra, R. J. Hollingdale, trans. (New York: Penguin, 1961): 178.
